Schrijven is schrappen; of toch niet?

Onze spanningsboog is tegenwoordig korter dan die van een goudvis. Internetbezoekers kunnen hooguit nog acht seconden hun aandacht ergens bijhouden.[1] Wil je voorkomen dat mensen direct weer wegklikken, schrijf dan puntige, pakkende teksten. Het kan haast altijd korter. Maar is dat ook beter? In deze blog vind je het antwoord op die vraag.

Sluipwoorden worden ze ook wel genoemd. Woorden die ongemerkt je tekst binnen sluipen maar die je makkelijk kunt weglaten.[2] Ik raad iedereen die beter wil leren schrijven aan om eens een kijkje te nemen op Schrijfvis. Daar vind je ‘een zee aan schrijftips’ van Dennis Rijnvis. Zijn allereerste blog ging over korter schrijven. Hij komt daarin tot 21 woorden die je beter kunt weglaten. Voor één keer maak ik een uitzondering. Het gaat om: terwijl, toen, dus, heel, namelijk, maar, toch, vaak, soms, meestal, uiteindelijk, feitelijk, zullen, kunnen, moeten, worden, mogen, willen, gaan en kortom.[3]

Bij elk woord geeft hij een voorbeeld maar omdat ik het kort wil houden, pik ik er twee uit. Niet: terwijl we achterin de auto stappen. Wel: we stappen in de auto. Niet: ik ben ziek, dus ik blijf thuis. Wel: ik ben ziek, ik blijf thuis.

Mand!

Kortere teksten zijn vlotter, levendiger en leesbaarder. Dat inzicht is niet nieuw. Iedereen kent wel het cliché ‘Schrijven is schrappen’, van Godfried Bomans. Ook de Elsschotproef bestaat al een eeuw. Je kort een tekst dan net zo lang in tot je op het punt komt dat de essentie verloren gaat. Als je zoals Maxim Hartman uitkomt bij ‘Mand!’, ben je te ver gegaan.

Dat is het punt dat ik wil maken: je kunt inkorten ook overdrijven. Schrijfvis erkent inmiddels ook dat schrappen soms averechts werkt.[4] Daar is wetenschappelijk bewijs voor. Een Utrechtse promovenda onderzocht schoolboeken voor vmbo’ers en ontdekte dat daar zoveel woorden uit waren gegooid dat kinderen er helemaal niets meer van snappen.[5]

Fragmentarische zinnen

De veronderstelling is dat vmbo-leerlingen lezen saai vinden en moeite hebben met lange zinnen. Daarom houden schrijvers zinnen kort en eenvoudig. Elke zin begint op een nieuwe regel. Deze teksten bleken echter fragmentarisch en onsamenhangend te zijn. Er stonden geen woorden in zoals ‘omdat’ of ‘waardoor’. Dat zijn juist verbindingswoorden waardoor teksten veel beter worden begrepen. Dat komt doordat deze woorden zorgen voor een duidelijke structuur. Ze worden ook wel signaalwoorden genoemd omdat ze een signaal geven aan de lezer: ‘Let op, er komt nu een nieuw onderwerp’. Of een argument, een gevolg, een vergelijking of een voorbeeld.[6]

Schrijf actief

Op kort schrijven valt dus wel iets af te dingen. Wat in mijn ogen wel altijd helpt: actief schrijven.

Kijk maar naar het verschil tussen deze zinnen die ik leen van Genootschap Onze Taal:

• Jan plakt zijn band.
• Jan heeft zijn band geplakt.
• De band wordt door Jan geplakt.
• Jan kan de band plakken.

De actiefste zin is hier meteen ook de kortste. Lijdende zinnen gelden als afstandelijker en abstracter. Ze halen de vaart uit je verhaal.

Lap regels aan je laars

Schrijfregels kennen geeft houvast en voorkomt dat je maar wat doet. Toch levert het star toepassen ervan niet per se de beste teksten op. Taal is geen exacte wetenschap. Daarom ben ik het met Schrijfvis eens dat je vooral niet moet vergeten om tips regelmatig aan je laars te lappen.[7]

Je kunt voor de creatie van al je content, met de juiste boodschap en toonzetting altijd bij ons terecht.

ContentXperience, Bring it On!

[1] https://www.rtlnieuws.nl/editienl/artikel/1179396/heb-jij-een-betere-concentratie-dan-een-goudvis

[2] https://www.frankwatching.com/archive/2022/03/18/sluipwoorden

[3] https://www.schrijfvis.nl/schrappen

[4] https://www.schrijfvis.nl/schrijven-is-schrappen

[5] https://www.nemokennislink.nl/publicaties/vmbo-teksten-te-simpel-om-te-begrijpen

[6] https://onzetaal.nl/taaladvies/signaalwoorden-lijst

[7] https://www.schrijfvis.nl/zin-beginnen